Kraków polską stolicą… startupów?

Jakub Szczotka14.02.2022 r.

Całkiem niedawno przyjrzeliśmy się raportowi PFR Ventures, który podsumował kwoty, jakie polskie startupy zebrały od funduszy venture capital w 2021 roku. Dziś rzucimy okiem na raport fundacji OMGKRK, która opisała startupowy ekosystem w Krakowie.

A jak się okazuje:

Kraków startupami stoi!

Jak możemy wyczytać w raporcie, aż 40% firm, które do 2020 roku zebrały ponad 10 mln złotych finansowania, jest usytuowanych w Krakowie. Pod tym względem stolica Małopolski wyprzedza zarówno Trójmiasto, Wrocław, jak i Warszawę.

Jest to wynik tym lepszy, gdy pod uwagę weźmiemy, że spośród ponad 100 funduszy venture capital operujących w Polsce, raptem kilkanaście ma siedzibę w Krakowie.

Co sprawia, że akurat Kraków stanowi tak podatny grunt dla powstawania i rozwoju innowacyjnych spółek? Autorzy wskazują na kilka cech stolicy Małopolski:

  • Dobrze zorganizowana infrastruktura. Kraków posiada aż 1,55 mln m² k powierzchni biurowych, a średni koszt wynajęcia 1 m² to około 70 PLN (15 €).
  • Obfitość wykwalifikowanych rąk do pracy. W Krakowie mieszka niemal 800 tysięcy ludzi, w mieście mieszczą się 23 szkoły wyższe, na których studiuje ponad 130 tys. studentów. Ponad 30 tysięcy z nich to przyszli inżynierowie, a 9 tysięcy specjalizuje się w IT.
  • Pomocne środowisko. Instytucje państwowe, instytuty badawcze, uniwersytety, inkubatory, akceleratory, fundusze… W stolicy Małopolski nie brak miejsc, gdzie innowacyjni przedsiębiorcy mogą szukać wsparcia.

Według danych z raportu OMGKRK, w Krakowie działa ponad 250 innowacyjnych startupów. Wśród nich znajdziemy zarówno te z krakowskim rodowodem (Brainly, Autenti, Picodi), jak i zagraniczne marki (Revolut, Azimo czy Bitpanda).

 

 

Początki, forma działalności i liczba pracowników

Większość wziętych pod lupę przedsiębiorstw (59,3%) powstało w ciągu ostatnich pięciu lat (2017-2021), ale najwięcej zostało założonych w 2020 roku. Raptem 5% firm powstała przed 2011 rokiem.

Zdecydowana większość badanych startupów (78,6%) przyjęła formę spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, a tylko 4,3% krakowskich startupów to spółki akcyjne.

Niewielki staż przekłada się na niewielkie zespoły. Aż 85% z opisywanych firm zatrudnia do 50 pracowników, tylko 11 firm (wliczając w to filie zagranicznych spółek) ma ponad 100 pracowników, a 32,8% zatrudnia do 5 pracowników.

Które branże cieszą się największą popularnością?

Większość omawianych spółek ciężko przypisać do jednej branży, gdyż zazwyczaj operują na pograniczu kilku różnych dziedzin. Najczęściej przewijającymi się obszarami są: zdrowie (co pokrywa się z wspomnianym na samym początku raportem PFR Ventures), e-commerce, biotechnologia czy finanse.

Pod względem konkretnych rozwiązań te najpopularniejsze to: praca ze sztuczną inteligencją (37), automatyzacja biznesu (32), mobilne aplikacje (31), oprogramowania dla firm (21) i hardware (19).

B2B czy B2C?

Omawiane startupy oferują swoje usługi i produkty różnymi kanałami, ale zdecydowanie najczęściej wybieranym rozwiązaniem (76%) jest business to business (B2B), dalej (34,5%) business to customer (B2C) oraz na trzecim miejscu (26%) business to business to customer (B2B2C).

Co ciekawe, aż 51% startupów, które w ciągu ostatnich czterech kwartałów zwiększyły swoje przychody o ponad 100%, działa tylko w modelu B2B. Dla porównania ten poziom wzrostu został osiągnięty tylko przez 8,6% spółek działających w formie B2C oraz 2,9% B2B2C. Jak piszą autorzy raportu, ta statystyka może sugerować, że to właśnie model B2B generuje największe szanse na szybki rozwój biznesu.

 

 

Model przychodów — skąd biorą się pieniądze?

Zdecydowanie najpopularniejszym modelem jest subscription as a service (SaaS) — wybrała go bowiem ponad ⅓ z niemal 270 badanych firm. Przedsiębiorstwa, które  zdecydowały się na ten model mają także największe sukcesy w kwestii zdobywania finansowania od funduszy venture capital i aniołów biznesu (10 z 90 takich startupów pozyskało środki o wartości powyżej 10 mln euro).

Także SaaSowe firmy zanotowały największe wzrosty — 12 spośród wspomnianych 90 przedsiębiorstw urosło o ponad 300% w ciągu ostatnich trzech kwartałów.

Kolejne modele przychodów w rankingu popularności to: oferta jednorazowych zakupów (45 spółek), model prowizyjny (33) oraz sprzedaż licencji (29).

Klienci zarówno z Polski, jak i zagranicy

Większość krakowskich startupów celuje głównie w rodzimy rynek. W 34,3% badanych firm większość klientów stanowią Polacy, a w przypadku 15,7% biznesów wszyscy klienci pochodzą znad Wisły. Tylko 27,9% spółek skupia się na klientach z zagranicy, a w 13,6% przypadkach wszyscy klienci pochodzą spoza Polski. Raptem 8,6% wciąż czeka na swoich pierwszych płacących klientów.

Finansowanie — kto w to wszystko inwestuje?

Większość omawianych startupów pozyskuje finansowanie od funduszy venture capital i aniołów biznesu (tu omówiliśmy kilka różnic pomiędzy obiema formami kapitalizacji). Najwięcej jak dotąd pozyskało Brainly, które w ciągu kilku rund finansowania zebrało około 150 milionów dolarów.

Spośród omawianych firm odpowiednio 18,1% i 18,8% przeprowadziło rundy pre-seed i seed (czyli chronologicznie dwie pierwsze rundy finansowania). Zupełnie bez pomocy ze strony funduszy VC czy aniołów biznesu obyło się jak dotąd 43,5% startupów.

Wśród omawianych firm raptem trzynastu startupom udało się pozyskać finansowanie powyżej 10 milionów euro, a znakomita większość zdobytego kapitału mieści się w przedziale 500 tys.-1,4 mln euro.

Ponad połowa z przepytanych przedsiębiorstw ubiegała się także o publiczne granty, z czego kilkadziesiąt spółek je otrzymało. Sześć z nich dostało ponad 2,5 mln euro zapomogi, ale zdecydowana większość otrzymanej pomocy zamknęła się w przedziale 100-500 tys. euro.

 

 

Etapy rozwoju — startup startupowi nierówny

W przypadku tak młodego zjawiska jak innowacyjne technologicznie spółki określane mianem startupów ciężko o uniwersalną metodologię opisującą poziom rozwoju. Członkowie OMGKRK za wyznacznik przyjęli cztery fazy rozwoju i przydzielili do nich badane firmy:

Odkrycie (29 firm)
W tej kategorii znalazły się startupy, które nie są jeszcze zarejestrowane/ nie wypuściły jeszcze swojego produktu.

Walidacja (52 firmy)
To grupa firm, które posiadają już gotowy produkt, są zarejestrowane i nie zebrały więcej niż 499 tys. euro finansowania.

Wzrost (42 firmy)
To z kolei spółki, które posiadają gotowy produkt, są zarejestrowane oraz przeprowadziły kilka rund finansowania (do rundy A).

Dojrzałość (17 firm)
W ostatniej kategorii znalazły się startupy o zarejestrowanej działalności oraz posiadające gotowy produkt, który znalazł swoją grupę odbiorczą. Dodatkowo przez przynajmniej cztery miesiące zanotowały wzrost dochodów, mają płacących klientów i działają na zagranicznych rynkach.

Międzynarodowe towarzystwo

Wydawać by się mogło, że w Krakowie niemal wyłącznie Polacy będą założycielami startupów. Jak się okazuje, to nie do końca prawda. W raporcie OMGKRK możemy przeczytać bowiem, że „tylko” w 75,4% przypadków wszyscy założyciele są Polakami. W aż 12,6% założyciele to obcokrajowcy, a w 12% przypadków wśród founderów jest zarówno osoba polskiego pochodzenia, jak i obcokrajowiec.

Wyzwania, czyli co spędza founderom startupów sen z powiek?

Autorzy raportu sprawdzili, jakie są największe wyzwania, z którymi na co dzień mierzą się założyciele badanych firm. Zdecydowanie najczęściej powtarzały się trzy problemy.

Pierwszym z nich (wskazanym przez 60% firm) jest rekrutacja. Mimo iż Kraków nie może narzekać na brak specjalistów z wielu dziedzin, ci najlepsi są rozchwytywani, a tym samym obsadzanie kluczowych stanowisk może potrwać.

Drugie wyzwanie (również wskazane przez 60% odpowiadających) to zaprezentowanie się przed inwestorami. To bardzo złożony temat, który można ugryźć od kilku stron i to w dodatku za pomocą różnych narzędzi. Kilku z nim poświęciliśmy osobne artykuły na naszym blogu (Pitch deck — do czego służy i jak zrobić go dobrze?, Elevator pitch — przedstaw swoją firmę w 30 sekund!, Teaser inwestycyjny oraz Prezentacja biznesowa).

Jeżeli czujesz, że Twoje firma ma wartość, którą chce przekazać światu, ale prezentacje przed inwestorami nie są Twoją najmocniejszą stroną, skontaktuj się z nami. Przedstaw nam swój biznes za pomocą formularza kontaktowego na dole strony. Jeżeli będziemy w stanie Ci pomóc, odezwiemy się!

Trzecie wspomniane wyzwanie (wskazane przez 58% pytanych) to marketing. Historia zna wiele przypadków świetnych produktów, które nie podbiły świata — a nierzadko była to prawdopodobnie wina właśnie kiepskiego marketingu — oraz wiele takich, którym doskonały marketing utorował drogę do globalnej dominacji (np. cała gama produktów opatrzonych logiem jabłka).

 

 

Największe krakowskie success stories — kto jak dotąd ugrał najwięcej?

Mimo iż polskie startupy są wciąż młode, gród Kraka może pochwalić się też kilkoma spektakularnymi sukcesami założonych tam spółek.

Jedną z nich jest działające od 2009 rokuƒ…

Brainly

Brainly zaczynało jako narzędzie ułatwiające grupową naukę online. Inicjatywa, która na początku swojego istnienia była tylko pobocznym projektem, zebrała milion użytkowników w rok!

Kilkanaście lat później Brainly jest jedną z największych platform online dla uczniów i studentów na świecie, a co miesiąc odwiedza ją 350 milionów użytkowników.

Firma nie osiada na laurach — w 2021 Brainly dodało do swojej oferty narzędzie Math Solver. Ta bazująca na sztucznej inteligencji aplikacja zapewnia natychmiastowe rozwiązania dla dowolnych równań, tłumaczając jednocześnie użyte metody.

Airly

To założony w 2016 startup z rodzaju internet of things (IoT). Celem Airly jest ograniczanie światowego zanieczyszczenia powietrza. Firma swoją misję realizuje, tworząc globalną bazę danych z pomocą rozsianych po świecie czujników czystości powietrza.

Jak dotąd 20 tysięcy takich czujników zostało rozmieszczonych w ponad 30 krajach na całym świecie, a do grona klientów Airly zalicza się ponad 400 lokalnych samorządów i miast w tym m.in. Berlin, Jakarta, Oslo czy Ateny.

Sinterit

To pierwsza na świecie firma, która stworzyła przenośne wersję zaawansowanych drukarek selektywnego spiekania laserowego. Dzięki temu już dziś Sinterit jest obecne na ponad 40 rynkach na całym świecie, a produkty spółki są używane od 2014 roku przez specjalistów na każdym zakątku globu.

 

 

Jakie wnioski warto wyciągnąć z omawianego tu raportu?

OMGKRK puentuje swój raport listą 16 wniosków. Chętnych, by przeczytać ją w całości, odsyłamy do źródła.

W ramach zakończenia tegoż artykułu podkreślimy: jeżeli samemu tworzysz startup lub planujesz go stworzyć, pamiętaj, że rekrutacja dobrego zespołu, prezentacja Twojej firmy przed inwestorami oraz dobrze rozplanowany marketing to wyzwania, z którymi wcześniej czy później przyjdzie Ci się zmierzyć.

Przygotuj się do nich jak najlepiej.