Jakiego rodzaju spółki mogą zdecydować się na crowdfunding inwestycyjny?

Na naszym blogu wielokrotnie pisaliśmy o różnych rodzajach crowdfundingu, jego historii i rozwoju. Siłą rzeczy zazwyczaj skupiamy się na crowdfundingu inwestycyjnym, w ramach którego spółki emitują nowe udziały (akcje) w zamian za finansowanie ze strony nowych inwestorów.

Polskie prawo wyróżnia wiele rodzajów spółek, przy czym tylko kilka z nich może skorzystać z finansowania społecznościowego.

Spółki, które mogą wybrać ten sposób pozyskania dodatkowego kapitału to:

• spółka akcyjna (SA),
• spółka komandytowo-akcyjna (SKA),
• spółka z ograniczoną odpowiedzialnością (sp. z o.o.).

Historycznie, zdecydowana większość spółek, które zdecydowały się na crowdfunding inwestycyjny, przyjęła formę spółki akcyjnej. Forma danej spółki determinuje bowiem rodzaj zbiórki.

W przypadku spółki akcyjnej oraz spółki komandytowo-akcyjnej dochodzi do emisji akcji spółki. Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością również korzystają z tej formy finansowania, ale w ich przypadku inwestorzy obejmują udziały, a nie akcje.

Warto dodać, że spółki z o.o. często rozpoczynają prekampanię (która ma zbadać, ilu inwestorów jest zainteresowanych daną spółką) jeszcze w swojej dotychczasowej formie i dopiero gdy zbiorą wystarczającą liczbę alertów inwestora, podchodzą do procesu przekształcenia w spółkę akcyjną.

Czym więc charakteryzują się poszczególne rodzaje spółek?

Spółka akcyjna (SA)

Spółka akcyjna jest kapitałową spółką handlową (tj. opiera swoją działalność nie na wspólnikach, a kapitale) i ma osobowość prawną.

Założycielami takiej spółki może być jedna lub większa liczba osób fizycznych, osób prawnych lub jednostek organizacyjnych niemających osobowości prawnej, które mają zdolność prawną.

Kapitał niezbędny do założenia SA to 100 tysięcy złotych, a szczegóły działania tego rodzaju spółek reguluje kodeks spółek handlowych.

Uczestnictwo w spółce akcyjnej wynika z objęcia wyemitowanych przez nią akcji. Akcje wyemitowane przez spółkę akcyjną można nabyć na dwa sposoby — obejmując je podczas emisji lub nabywając je później, na przykład na podstawie umowy sprzedaży. Posiadanie akcji danej spółki sprawia, że ich właściciel jest wspólnikiem spółki, czyli jej akcjonariuszem.

Spółka akcyjna:

• jest formą dedykowaną dla dużych przedsięwzięć, w tym biznesów planujących wejść na giełdę,
• jest obowiązkową formą dla niektórych działalności, jak banki czy firmy ubezpieczeniowe.

Akcjonariusze posiadający akcje danej spółki są upoważnieni do otrzymywania dywidendy, o ile dywidenda ta zostanie uchwalona przez walne zgromadzenie spółki (więcej o tym szczególnie ważnym dla inwestorów crowdfundingowych rozwiązaniu pisaliśmy w artykule: Jak zrealizować zyski z inwestycji? Cześć 1.).

Najważniejszym dokumentem regulującym prawa i obowiązki założycieli, organów i akcjonariuszy spółki akcyjnej jest jej statut.

Dokument ten określa między innymi:

• firmę i siedzibę spółki,
• przedmiot działalności spółki,
• wysokość kapitału zakładowego,
• kwotę wpłaconą na pokrycie kapitału zakładowego,
• wartość nominalną akcji i ich liczbę, wraz ze wskazaniem czy są to akcje imienne, czy na okaziciela,
• liczbę akcji poszczególnych rodzajów i związanych z nimi uprawnień,
• nazwiska i imiona założycieli spółki,
• liczbę członków zarządu i rady nadzorczej.

Co ważne, każda spółka akcyjna ma obowiązek prowadzić własną stronę internetową przeznaczoną do komunikacji z akcjonariuszami. Informacje, jakie powinny znaleźć się na takiej stronie to m.in.: firma, siedziba i adres spółki, numer KRS (Krajowy Rejestr Spółek), oznaczenie właściwego sądu rejestrowego, NIP oraz wysokość kapitału zakładowego.

Prawa wynikające z akcji

Czym są akcje? Polskie prawo poprzez akcje rozumie:

• ogół praw i obowiązków akcjonariusza wobec spółki wynikających z udziału, jaki nabył w spółce,
• papier wartościowy potwierdzający prawa akcjonariusza.

Akcje obejmowane są w zamian za wkłady pieniężne lub niepieniężne, wnoszone do spółki. Wkład pieniężny to określona kwota przeniesiona na spółkę. Wkłady niepieniężne (tzw. aporty) to wszelkie wartości majątkowe wniesione do spółki, inne niż środki pieniężne. Aportem mogą być np. rzeczy ruchome, nieruchomości, użytkowanie wieczyste, ograniczone prawa rzeczowe, wierzytelności, udziały w spółkach i inne prawa majątkowe.

Jak wspomnieliśmy na początku tego artykułu, większość spółek decydujących się na crowdfunding przybiera formę spółki akcyjnej. Tym samym, inwestując w taką spółkę, stajesz się jej akcjonariuszem. Z posiadaniem akcji danej spółki wiąże się szereg uprawnień, wśród których kluczowe są uprawnienia majątkowe i korporacyjne.

Do uprawnień majątkowych należą:

• udział w zysku spółki (poprzez dywidendę, jeżeli takowa zostanie uchwalona),
• możliwość poboru akcji nowej emisji,
• udział w masie likwidacyjnej spółki.

Na uprawnienia korporacyjne składają się:

• prawo do uczestnictwa w walnym zgromadzeniu,
• prawo do głosu podczas walnego zgromadzenia,
• prawo do informacji.

Akcje w spółce akcyjnej dzielą się na akcje imienne i akcje na okaziciela — oba rodzaje mają takie sama prawa. Akcje mogą być także podzielone na akcje zwykłe i uprzywilejowane. Akcje z tej drugiej kategorii posiadają większy zakres uprawnień niż akcje zwykłe. Uprzywilejowanie może dotyczyć zarówno uprawnień majątkowych, jak i uprawnień korporacyjnych.

Kapitał zakładowy

By spółka akcyjna mogła powstać, niezbędne jest ustanowienie kapitału zakładowego.

Kapitał zakładowy jest w całości pokrywany przez wkłady do spółki wnoszone przez jej wspólników. Wysokość tego kapitału, wyrażoną w polskiej walucie, określa statut spółki.

W Polsce minimalna wysokość kapitału zakładowego w spółce akcyjnej wynosi 100 tysięcy złotych, a minimalna wartość nominalna jednej akcji to 1 grosz.

Organy spółki akcyjnej

Do obowiązkowych i jednocześnie najważniejszych organów spółki akcyjnej należą:

• zarząd,
• walne zgromadzenie akcjonariuszy,
• rada nadzorcza.

Zarząd w spółce akcyjnej reprezentuje spółkę w stosunkach zewnętrznych oraz prowadzi jej sprawy. Zarząd spółki może składać się z jednego lub wielu członków, którzy mogą, choć nie muszą, należeć do grona akcjonariuszy. Opcjonalne jest także wynagrodzenie — członkowie zarządu nie zawsze je pobierają.

Kto powołuje i odwołuje członków zarządu w spółce akcyjnej? To co do zasady zadanie rady nadzorczej, przy czym statut spółki może regulować to inaczej, np. przyznając to uprawnienie walnemu zgromadzeniu.

Rada nadzorcza z kolei to organ, który musi występować w każdej spółce akcyjnej. Jej zadaniem jest nadzorowanie działalności spółki. Rada nadzorcza powinna składać się z co najmniej trzech członków, którzy są powoływani i odwoływani przez walne zgromadzenie akcjonariuszy spółki, o ile inaczej nie stanowi jej statut.

Wspomniane walne zgromadzenie akcjonariuszy jest ostatnim kluczowym organem spółki akcyjnej. Tworzą je wszyscy akcjonariusze spółki, a jego zadaniem jest podejmowanie strategicznych decyzji dla spółki.

Najważniejsze kompetencje walnego zgromadzenia akcjonariuszy to podejmowanie uchwał dotyczących:

• rozpatrzenia i zatwierdzenia sprawozdań zarządu oraz sprawozdania finansowego,
• udzielenia absolutorium członkom organów spółki z wykonanych przez nich obowiązków,
• wyrażenia zgody na nabycie i zbycie nieruchomości, użytkowania wieczystego lub udziału w nieruchomości,
• decyzji co do dalszego istnienia spółki,
• zmiany statutu spółki.

Odpowiedzialność w spółce akcyjnej

Spółka akcyjna odpowiada całym swoim majątkiem za obciążające ją zobowiązania. Akcjonariusze nie odpowiadają za zobowiązania spółki — ryzykują jedynie utratą wniesionego wkładu.

Prosta spółka akcyjna (PSA)

Prosta spółka akcyjna to nowa forma działalności — można ją założyć dopiero od 1 lipca 2021 roku. PSA powstała z myślą o młodych firmach oraz osobach, które dopiero planują otworzyć biznes.

W tym miejscu chcemy podkreślić, że nie jest to forma przystosowana do przeprowadzenia crowdfundingu udziałowego, niemniej, dla porządku, także i ją tutaj opiszemy.

Kluczowe zasady działalności prostej spółki akcyjnej to m.in.:

• bardzo niski kapitał akcyjny niezbędny do jej założenia (wynoszący 1 zł),
• możliwość powołania rady dyrektorów, która łączy cechy zarządu i rady nadzorczej,
• prostsze procedury i większa swoboda w podejmowaniu uchwał zdalnie — przy pomocy poczty elektronicznej czy komunikatorów internetowych,
• większa elastyczność w kwestii rodzajów akcji i zasad działania spółki (w tym oferowania akcji za pracę lub usługi),
• możliwość założenia przez Internet,
• rejestr akcjonariuszy w formie cyfrowej, prowadzony przez notariusza lub biuro maklerskie,
• proste zasady dotyczące likwidacji spółki i krótszy czas potrzebny na likwidację.

Założenie prostej spółki akcyjnej

Prosta spółka akcyjna może zostać założona przez jedną lub więcej osób, w tym także osoby prowadzące jednoosobową działalność gospodarczą oraz osoby prawne. Jedynym ograniczeniem jest brak możliwości założenia PSA przez jednoosobową spółkę z o.o.

Podstawowym dokumentem regulującym działanie prostej spółki akcyjnej jest umowa spółki, która określa m.in.: firmę i siedzibę spółki, przedmiot działalności, organy spółki, liczbę, serie i numery akcji, związane z nimi uprzywilejowania czy czas trwania spółki.

Założyciele mogą zawrzeć i podpisać taką umowę:

• online, korzystając z podpisu kwalifikowanego lub Profilu Zaufanego,
• u notariusza, który sporządzi umowy zgodnie z zasadami obowiązującymi PSA.

Najważniejsze organy prostej spółki akcyjnej

Najważniejszym organem PSA jest walne zgromadzenie, które składa się z akcjonariuszy spółki, czyli osób posiadających jej akcje i będących jednocześnie jej właścicielami.

W prostej spółce akcyjnej możliwy jest wybór dwóch modeli zarządzania:

• tradycyjny model, w którym zarząd prowadzi sprawy spółki, a rada nadzorcza sprawuje nadzór nad jej działalnością (rada nadzorcza jest obowiązkowa w przypadku spółek akcyjnych; w spółkach z o.o. jest niezbędna tylko wtedy, gdy spółka ma więcej niż 25 wspólników i jej kapitał zakładowy przewyższa 500 tys. złotych).
• nowy model, w którym centralnym organem spółki zostaje rada dyrektorów, która łączy w sobie cechy zarządu i rady nadzorczej. Liczba osób wchodzących w skład takiej rady nie jest w żaden sposób ograniczona, może to być jedna, dwie lub więcej osób.

Członkami zarządu lub rady dyrektorów mogą zostać zarówno akcjonariusze podpisujący umowę spółki, jak i inne osoby, wskazane przez akcjonariuszy.

Kapitał niezbędny do utworzenia prostej spółki akcyjnej

Kapitał niezbędny do założenia PSA wynosi 1 zł. Ta symboliczna suma to ukłon w stronę młodszych przedsiębiorców z sektora startupów, którzy nie mają własnego majątku, ale posiadają unikalny know-how.

Obrót akcjami prostej spółki akcyjnej

Akcje w prostej spółce akcyjnej mają formę zdematerializowaną i są zarejestrowane w rejestrze akcjonariuszy, który prowadzony jest przez dom maklerski lub notariusza. Takie rozwiązanie ułatwia handel akcjami. By transakcja kupna bądź sprzedaży akcji PSA była ważna, wystarczy jedynie zachowanie formy dokumentowej (np. umowa sprzedaży zawierana elektronicznie). Sama transakcja nabycia akcji jest skuteczna w momencie wpisania akcjonariusza do rejestru akcjonariuszy.

Spółka komandytowo-akcyjna (SKA)

Spółka komandytowo-akcyjna jest osobową spółką handlową. Nie posiada osobowości prawnej, choć ma zdolność prawną, czyli może nabywać prawa i zaciągać zobowiązania.

W SKA występuje co najmniej dwóch wspólników: komplementariusz oraz akcjonariusz. Zarówno komplementariuszem, jak i akcjonariuszem mogą być osoby fizyczne, prawne lub jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej, które mają zdolność prawną. Dodatkowo w przypadku SKA komplementariusz ponosi nieograniczoną odpowiedzialność za zobowiązania spółki.

Minimalny kapitał zakładowy spółki komandytowo-akcyjnej to 50 tysięcy złotych.

Powstanie spółki komandytowo-akcyjnej

Warunkami powstania SKA są:

• podpisanie przez założycieli spółki statutu sporządzonego w formie aktu notarialnego,
• wniesienie wkładów przez komplementariuszy,
• wniesienie wkładów przez akcjonariuszy,
• objęcie odpowiedniej liczby akcji spółki przez akcjonariuszy,
• elektroniczna rejestracja spółki w KRS.

Statut spółki komandytowo-akcyjnej

Statut prostej spółki akcyjnej powinien przyjąć formę aktu notarialnego. Niedopełnienie tego obowiązku powoduje bezwzględną nieważność tego dokumentu, co uniemożliwi powstanie spółki.

Statut spółki komandytowo-akcyjnej powinien wskazywać m.in.:

• firmę i siedzibę spółki,
• przedmiot działalności spółki,
• czas trwania spółki (jeżeli został oznaczony),
• wkłady wnoszone przez każdego komplementariusza wraz z ich wartością,
• wysokość kapitału zakładowego, sposób jego zebrania, wartość nominalną akcji i ich liczbę,
• czy akcje są imienne, czy na okaziciela,
• liczbę akcji poszczególnych rodzajów i związane z nimi uprawnienia,
• nazwiska i imiona albo nazwy firm komplementariuszy oraz ich siedziby, adresy albo adresy do doręczeń,
• organizację walnego zgromadzenia i rady nadzorczej, jeżeli ustawa lub statut przewiduje jej ustanowienie.

Podobnie jak w przypadku spółki akcyjnej, każda spółka komandytowo-akcyjna ma obowiązek prowadzenia własnej strony internetowej przeznaczonej do komunikacji z akcjonariuszami, na której powinny znaleźć się m.in. informacje o: firmie, siedzibie i adresie spółki, numerze KRS, NIP-ie, oznaczeniu właściwego sądu rejestrowego i wysokości kapitału zakładowego.

Odpowiedzialność wspólników

Odpowiedzialność wspólników w SKA jest związana z występowaniem w tej spółce dwóch grup wspólników — komplementariuszy i akcjonariuszy.

W przypadku SKA:

• komplementariusz odpowiada za zobowiązania spółki całym swoim majątkiem,
• akcjonariusz nie odpowiada co do zasady za zobowiązania spółki.

Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością (sp. z o.o.)

Spółka z o.o. to kapitałowa spółka handlowa, posiadająca osobowość prawną. Może być utworzona przez jednego bądź więcej wspólników, a jej założycielami mogą być osoby fizyczne, prawne lub jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej, które mają zdolność prawną.

Do założenia spółki z o.o. wymagany jest kapitał w wysokości co najmniej 5 tysięcy złotych.

Powstanie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością

Proces powstawania takiej spółki dzieli się na cztery etapy:

• zawarcie umowy spółki,
• pokrycie kapitału zakładowego poprzez wkłady wniesione przez wspólników,
• powołanie zarządu oraz ustanowienie rady nadzorczej lub komisji rewizyjnej (w zależności od zapisów ustawy lub umowy spółki),
• wpis do rejestru przedsiębiorców KRS.

Umowa spółki z o.o.

Pierwszym etapem powstania spółki z o.o. jest zawarcie umowy spółki. Może mieć ona formę aktu notarialnego lub może być zawarta przez Internet. Jeśli spółka będzie spółką jednoosobową, w miejsce umowy zostanie sporządzony akt założycielski.

Umowa spółki z o.o. określa m.in.:

• firmę i siedzibę spółki,
• przedmiot działalności spółki,
• wysokość kapitału zakładowego,
• liczbę i wartość nominalną udziałów objętych przez poszczególnych wspólników,
• czas trwania spółki.

Kapitał zakładowy niezbędny do założenia spółki z ograniczoną odpowiedzialnością

Jak juz wcześniej wspominaliśmy, minimalny kapitał niezbędny do założenia takiej spółki to 5 tysięcy zł, a minimalna wartość nominalna udziału wynosi 50 zł.

Wspólnicy mogą pokrywać kapitał zakładowy spółki w formie wkładów pieniężnych lub niepieniężnych. Te pierwsze pokrywa się poprzez wpłacenie gotówki do kasy spółki lub dokonanie przelewu na rachunek bankowy spółki, z kolei wkłady niepieniężne wnosi się poprzez przeniesienie ich własności na spółkę.

Organy spółki z o.o.

W spółce z o.o. można wyróżnić trzy rodzaje organów:

• organ uchwałodawczy – zgromadzenie wspólników,
• organ wykonawczy – zarząd spółki,
• organy rewizyjny lub kontrolny – rada nadzorcza lub komisja rewizyjna.

Każda spółka musi powołać swój zarząd oraz zgromadzenie wspólników.

Powołanie rady nadzorczej lub komisji rewizyjnej pozostaje w gestii wspólników. Powołanie jednego z tych organów jest obowiązkowe, dopiero gdy kapitał zakładowy przewyższa 500 tysięcy złotych i jednocześnie w spółce jest ponad 25 wspólników.

Odpowiedzialność wspólników spółki z o.o.

Wspólnicy spółki nie ponoszą co do zasady odpowiedzialności za zobowiązania spółki. Spółka z kolei odpowiada za zobowiązania całym swoim majątkiem.

Jeżeli egzekucja przeciwko spółce okaże się bezskuteczna, za jej zobowiązania odpowiadają solidarnie członkowie zarządu. Mogą oni uwolnić się od odpowiedzialności, jeżeli wskażą odpowiednie okoliczności zwalniające (np. zgłoszenie w odpowiednim terminie wniosku o ogłoszenie upadłości spółki).

Podział zysków

Co do zasady zyski w spółce z o.o. dzieli się w stosunku do udziałów, chyba że umowa spółki przewiduje inaczej. Podział zysku jest wynikiem uchwały przyjętej na zgromadzeniu wspólników.

W takiej uchwale wspólnicy decydują czy uzyskane zyski przeznaczą na dalszy rozwój spółki, czy też przeznaczą je na wypłaty dla wspólników.

To najważniejsze cechy spółek, które mogą skorzystać z finansowania społecznościowego

Jak wspomnieliśmy na początku tego artykułu, większość spółek decyduje się na emisję akcji, co często oznacza przekształcenie formy działalności.

Jaka forma będzie najrozsądniejsza dla Twojej firmy? Skontaktuj się z nami i opisz swoją sytuację na napiszdonas@emiteo.pl, a my sprawdzimy, czy możemy Ci pomóc.

A jeżeli rozważasz zakup akcji, przeczytaj o tym, jak wygląda sprzedaż akcji spółek nienotowanych na giełdzie.