Sam PESEL to Powszechny Elektroniczny System Ewidencji Ludności, czyli zbiór danych prowadzony przez ministra właściwego do spraw informatyzacji. System ten służy do gromadzenia podstawowych informacji identyfikujących tożsamość i status administracyjno-prawny obywateli polskich oraz cudzoziemców zamieszkujących na terenie Polski. Potocznie mianem PESEL określa się również jedenastocyfrowy numer ewidencyjny wykorzystywany w tym rejestrze.

Po co zastrzegać swój PESEL? Jeżeli zastrzeżesz swój numer PESEL, znacznie trudniej będzie się pod Ciebie podszyć i Ci zaszkodzić. Zastrzeżenie PESEL-u sprawia, że ewentualny przestępca:

• nie weźmie na Ciebie kredytu ani pożyczki,

• nie otworzy rachunku bankowego na Twoje dane,

• nie wyrobi duplikatu Twojej karty SIM.

Zastrzeżenie PESEL chroni nie tylko przed wyłudzeniem kredytu, ale także przed kradzieżą danych i innymi formami nadużyć tożsamości.

W związku ze zmianami niektórych ustaw instytucje finansowe mają obecnie dodatkowe obowiązki w zakresie weryfikacji zastrzeżenia PESEL, co zwiększa bezpieczeństwo ich klientów.

Jakie to zmiany?

Od 1 czerwca 2024 r. banki mają obowiązek sprawdzania rejestru PESEL prowadzonego przez Ministerstwo Cyfryzacji w określonych sytuacjach, takich jak udzielanie kredytu, pożyczek czy otwieranie konta oszczędnościowego. 

Obowiązek weryfikować status PESEL dotyczy także innych instytucji finansowych w następujących sytuacjach: podpisywanie aktu notarialnego, wypłata dużych kwot w placówce banku, czy wykonywanie czynności służbowych. Instytucje te muszą w określonych sytuacjach sprawdzać, czy PESEL nie jest zastrzeżony, aby zapobiec oszustwom i kradzieży tożsamości.

Zastrzeżonym numerem PESEL można posługiwać się w urzędzie, u lekarza czy w innych sytuacjach formalnych, ale jego zastrzeżenie uniemożliwia nieautoryzowane wykorzystanie danych. Jeśli jesteś opiekunem prawnym lub masz pełnomocnictwo szczególne, możesz złożyć odpowiednie dokumenty w urzędzie w imieniu osoby, którą reprezentujesz.

Jak zastrzec swój PESEL?

By dokonać tego zdalnie, musisz posiadać jedno z czterech narzędzi: profil zaufany, podpis kwalifikowany, e-dowód lub dane do logowania do bankowości elektronicznej.

Usługę możesz zrealizować na stronie gov.pl, gdzie na ekranie głównym lub w dolnym menu znajdziesz odpowiednią opcję „Zastrzeż PESEL”. Potwierdzenie operacji może wymagać autoryzacji kodem SMS.

Po złożeniu wniosku system przeniesie Twoje dane do rejestru zastrzeżeń prowadzonego przez Ministerstwo Cyfryzacji, co zwiększa bezpieczeństwo Twoich danych osobowych.

To wszystko — Twój numer PESEL jest teraz zastrzeżony. Proces ten możesz cofnąć tą samą drogą (co będzie niezbędne, jeżeli np. zechcesz założyć nowe konto w banku).

Zastrzeżenie jest możliwe także w dowolnym urzędzie gminy, gdzie wystarczy złożyć wypełniony wniosek. Możesz poprosić urzędnika o pomoc w wypełnieniu wniosku lub otrzymać gotowy. Jeśli działasz w imieniu innej osoby, musisz posiadać pełnomocnictwo szczególne. Do zastrzeżenia PESEL musisz mieć ze sobą dowód osobisty, paszport lub prawo jazdy oraz podać aktualny adres zamieszkania.

Możesz zastrzec PESEL w określonych sytuacjach, np. po utracie dokumentów lub w przypadku podejrzenia wycieku danych. Warto rozważyć zastrzeżenie numeru PESEL w sytuacjach, gdy istnieje ryzyko nieuprawnionego wykorzystania Twoich danych osobowych.

Jak sprawdzić, czy numer PESEL jest zastrzeżony?

Jeśli chcesz upewnić się, czy zastrzeżenie numeru PESEL jest aktywne, masz do dyspozycji kilka wygodnych sposobów. 

Najszybciej sprawdzisz status swojego numeru PESEL w aplikacji mObywatel – wystarczy zalogować się i przejść do sekcji „Zastrzeż PESEL”. Tam od razu zobaczysz, czy Twój numer PESEL jest zastrzeżony.

Drugą opcją jest skorzystanie z serwisu gov.pl. Po zalogowaniu się do usługi „Zastrzeż swój numer PESEL lub cofnij zastrzeżenie” możesz także sprawdzić, czy Twój numer PESEL jest zastrzeżony. Ta opcja jest wygodna dla osób, które wolą korzystać z komputera lub załatwiać sprawy urzędowe online.

Jeśli jednak wolisz tradycyjne metody, możesz udać się do dowolnego urzędu gminy (nie musisz tego robić w miejscu zameldowania) i poprosić urzędnika o sprawdzenie statusu Twojego numeru PESEL.

Regularne sprawdzanie, czy Twój numer PESEL jest zastrzeżony, to prosty sposób na zwiększenie bezpieczeństwa swoich danych osobowych i ochronę przed nieuprawnionym wykorzystaniem Twojego numeru.

Cofanie zastrzeżenia PESEL – jak to zrobić i kiedy warto?

Cofnięcie zastrzeżenia numeru PESEL jest bardzo proste i możesz to zrobić na kilka sposobów. 

Jeśli korzystasz z aplikacji mObywatel, wystarczy wybrać opcję „Cofnij zastrzeżenie” w odpowiedniej sekcji – cały proces zajmie dosłownie chwilę. 

Podobnie działa to na stronie gov.pl, gdzie po zalogowaniu się do usługi „Cofnij zastrzeżenie numeru PESEL” możesz szybko przywrócić swój numer PESEL do normalnego obiegu.

Jeżeli wolisz załatwiać sprawy osobiście, możesz udać się do urzędu gminy i złożyć wniosek o cofnięcie zastrzeżenia numeru PESEL. Wystarczy mieć przy sobie dowód osobisty, paszport lub inny dokument potwierdzający tożsamość. Po wypełnieniu wniosku urzędnik od razu zaktualizuje status Twojego numeru PESEL.

Cofnięcie zastrzeżenia numeru PESEL jest niezbędne, gdy chcesz załatwić sprawy wymagające aktywnego numeru PESEL, takie jak wzięcie kredytu, pożyczki, podpisanie umowy kredytowej czy założenie nowego konta bankowego. Po zakończeniu tych formalności warto ponownie zastrzec swój numer, aby chronić swoje dane przed nieautoryzowanym użyciem. 

Zastrzeżenie numeru PESEL to skuteczna ochrona, zwłaszcza jeśli zgubisz dowód osobisty, paszport lub inny dokument zawierający Twój numer PESEL. Dzięki temu masz pełną kontrolę nad bezpieczeństwem swoich danych osobowych.

O czym pamiętać mając zastrzeżony numer PESEL?

Przede wszystkim o samym fakcie — zastrzeżony numer PESEL sprawi, że przestępca nie weźmie na Ciebie kredytu lub pożyczki, ale Ty również nie będziesz w stanie tego zrobić, dopóki nie dokonasz cofnięcia zastrzeżenia numeru PESEL. Jego zastrzeżenie uniemożliwia także założenie nowego rachunku bankowego, wypłatę większych kwot gotówki czy operacje na karcie kredytowej. Zastrzeżenie PESEL wpływa więc na możliwość realizacji transakcji bankowych. Nie jest to jednak duża niedogodność; wystarczy cofnąć zastrzeżenie na czas wykonywania danej czynności i ponownie zastrzec numer tuż po jej zakończeniu.

Co więcej, jeżeli chcesz wypłacić ponad 12 700 złotych w kasie swojego banku, musisz cofnąć zastrzeżenie swojego numeru PESEL, zanim transakcja zostanie rozpoczęta. W innym wypadku bank zablokuje Ci możliwość wypłat na 12 godzin (ale tylko w przypadku wypłaty w kasie, nie w bankomacie).

Jeżeli chcesz więc dokonać jakiejkolwiek operacji, która wymaga niezastrzeżonego PESEL-u, musisz pamiętać, by cofnąć zastrzeżenie (co potrwa raptem kilkadziesiąt sekund). Najgorsze, co może się wydarzyć, gdy o tym zapomnisz, to wspomniana czasowa blokada wypłaty w kasie banku.

To niewątpliwe mała cena za bezpieczeństwo, jakie daje zastrzeżony numer PESEL.